Sąd abstrakcyjny i instytucja sądu
Samo pojęcie sądu jest bardzo szerokie. Można rozpatrywać ten termin albo w sensie abstrakcyjnym, jako nasze zdanie o czymś ("Ja sądzę, że...", czyli: "Moim zdaniem..."). Codziennie dokonujemy wielu takich sądów, czyli oceniamy zjawiska, przedmioty, zachowanie innych ludzi. Termin "sądu" oznacza także instytucję i ten aspekt chciałbym przedstawić w tym tekście.
Polskie sądy - rodzaje.
W Polsce istnieją sądy powszechne, sądy wojskowe, sądy administracyjne, Sąd Najwyższy, Trybunał Stanu i Trybunał Konstytucyjny. Istnieją także sądy niepaństwowe, takie jak: sąd polubowny, sądy dyscyplinarne samorządów zawodowych, sądy kościelne i sądy związków zawodowych. Warto wiedzieć o tym, że istnieją wszystkie wymienione sądy, ale najczęściej mamy do czynienia z sądami powszechnymi, więc to tym sądom poswięcę najwięcej uwagi.
Sądy powszechne dla wszystkich
Sądy powszechne funkcjonują na podstawie "Prawa o ustroju sądów powszechnych" (Ustawa z dnia 21 lipca 2001 r.; Dz.U. 1997 nr 124 poz. 782; zmieniona przez Ustawę z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw) oraz są to Sądy Rejonowe, Sądy Okręgowe i Sądy Apelacyjne. Każdy z sądów ma określone terytorium, zasięg. Jest to rejon, okręg i apelacja (analogicznie do nazwy sądu). W dokumentach często stosuje się skróty: SR (Sąd Rejonowy), SO (Sąd Okręgowy), SA (Sąd Apelacyjny), a Sędziowie, którzy pracują w danym Sądzie, tytułują się Sędziami Sądu Rejonowego (SSR), Sędziami Sądu Okręgowego (SSO) i Sędziami Sądu Apelacyjnego (SSA).
Wydziały Sądu Rejonowego
Sąd Rejonowy (SR) ma przyporządkowany rejon, który musi obejmować co najmniej jedną gminę. Zazwyczaj SR obejmuje kilka gmin. Tylko w uzasadnionych sytuacjach, najczęściej ze wględu na liczbę mieszkańców, można utworzyć dla jednej gminy dwa Sądy Rejonowe. Często są to tak zwane sądy miejskie, które działają na terenie gminy miejskiej lub miasta na prawach powiatu. Sądy Rejonowe są podzielone na wydziały: karny, cywilny, rodzinny i nieletnich, pracy, ubezpieczeń społecznych, wydział egzekucyjny i wydział ksiąg wieczystych. Jeśli wpływ spraw związanych z prawem pracy lub prawem ubezpieczeń społecznych jest niewielki, można te dwa wydziały połączyć w wydział pracy i ubezpieczeń społecznych. Jeśli wepływ spraw związanych z prawem wieczystoksięgowym jest niewielka, Minister Sprawiedliwości może zlikwidować w Sądzie Rejonowym wydział ksiąg wieczystych i przekazać te sprawy do sąsiednich Sądów Rejonowych. Minister Sprawiedliwości może utworzyć
Wydziały Sądu Okręgowego
Sądy Okręgowe (SO) to sądy, które podlegają co najmniej dwa Sądy Rejonowe. W Sądach Okręgowych znajdują się te same wydziały, które znajdują się w Sądach Rejonowych, ale są pewne wyjątki. W żadnym Sądzie Okręgowym nie ma wydziału ksiąg wieczystych, egzekucyjnego, rodzinnego i opiekuńczego, ale jest wydział danych telekomunikacyjnych, poczty i internetu oraz wydział gospodarczy, których nie ma w SR. Podsumowując: Sąd Okręgowy składa się najczęściej z wydziałów: cywilnego (wydział cywilny SO rozpatruje niektóre sprawy I instacji, których nie może rozpatrywać SR, sprawy cywilne II instancji oraz sprawy z dziedziny prawa rodzinnego i opiekuńczego I lub II instancji), karnego, gospodarczego, pracy, ubezpieczeń społecznych albo wydział pracy i ubezpieczeń społecznych oraz wydział danych teleifnormatycznych, poczty oraz internetu.
Wydziały Sądu Apelacyjnego
Sąd Apelacyjny (SA) to sąd, który może zostać utworzony na obszarze dwóch Sądów Okręgowych. W Sądach Apelacyjnych można utworzyć następujące wydziały: cywilny (do spraw związanych z prawem cywilnym, prawem gospodarczym, prawem rodzinnym i opiekuńczym), karny oraz pracy i ubezpieczeń społecznych.
Instancje i apelacje.